In de methode van TOV [1] werd dit thema uitgewerkt om
‘de dood’ voor 4-jarigen bespreekbaar te maken. In de methode stellen ze dat 4-jarigen
de dood nog niet begrijpen als ‘definitief en blijvend’, maar dat het toch
belangrijk is om dit thema bespreekbaar te maken in de klas om een overlijden
te kunnen verwerken. Er wordt ook aangehaald dat het aangewezen is om kleuters
reeds met de dood in contact te brengen zonder directe crisissituatie. Opvoeders
kunnen dan terugvallen op de reeds verworven taal en voorstellingen, wanneer er
een overlijden is.
Enkele sterke punten aan dit thema:
-
Je kan het BC op verschillende momenten in het jaar aanbieden, wanneer
het in jouw jaarprogramma het beste uitkomt.
-
Achtergrondinformatie voor de kleuterleid(st)er waarin uitgelegd wordt
hoe jonge kinderen de dood ‘begrijpen’ en hoe ze omgaan met hun verdriet. Ik
herkende heel veel zaken die ook al in mijn eerdere blogposts werden aangehaald
(de artikels uit 'Kleuters en ik' en de site van 'Thomas').
-
Referenties van bruikbare boeken, zowel voor de kleuterleid(st)er als
voor de kleuters.
-
Achtergrondinformatie hoe men in de Islam omgaat met de dood. In de vaak
multiculturele klassen van vandaag is dat een welkome aanvulling.
-
De ouders worden betrokken/geïnformeerd via een brief die vooraf wordt
meegegeven. Er wordt gevraagd naar een foto of voorwerp van een overleden
familielid en of er een verwant op het kerkhof begraven ligt.. Zo kan de
beleving van het thema voor de kleuters een persoonlijke vertaling krijgen.
-
Via de activiteiten kan je belangrijke, maar niet zo voor de hand
liggende doelen realiseren:
·
Basisvertrouwen versterken: ervaren dat verdriet ‘normaal’ is en
geuit mag worden. Je kan verdriet een plaats geven en mensen kunnen elkaar
troosten.
· Geloofstaal verkennen en groeien in symboolgevoeligheid door
christelijke begrafenisrituelen te verkennen.
-
6 activiteiten die je als sterke klassikale impressie kan gebruiken, met
een heleboel klassikale verwerkingsmogelijkheden:
· het eerste deel van
het verhaal ‘Een opa om nooit te vergeten’
aansluitende klassikale activiteiten
§ muzikale verwerking
waarin gereflecteerd wordt op de gevoelens.
§ een ‘gedenkzakdoek’
maken voor de eigen (overleden) opa of oma. De zakdoeken worden aan elkaar
geknoopt en krijgen een plaat in de gedenkhoek.
§ het lied ‘een opa
om nooit te vergeten’
aansluitende
groepsactiviteiten
§ een herinneringsdoos
maken met persoonlijke foto’s
§ het verhaal
natekenen
§ rollenspel om de
herinneringen na te spelen
§ een herinnering
tekenen met wasco, daarna overschilderen met ecoline. De tekening/herinnering
blijft.
· ‘Dood zijn’, wat is
dat? Vanuit een kringgesprek over ‘dood zijn’ en het verhaal van Joost, ga je
een gedenkhoek inrichten om leuke herinneringen boven te halen. Zowel elementen
uit het verhaal krijgen hierin een plaats als dingen die de kleuters hebben meegebracht
(foto’s, voorwerpen die doen terugdenken aan de overledene).
aansluitende
groepsactiviteiten
§ een herinneringsboek
over een overleden persoon
§ een
herinneringskader maken voor een foto van een overledene
· het tweede deel van
het verhaal ‘Een opa om nooit te vergeten’
aansluitende klassikale activiteiten
§ een gesprek over
het verhaal waarin aandacht besteed wordt aan ‘troosten’. het is normaal dat je
verdriet hebt als iemand doodgaat. Je zoekt dan best iemand ide je kan
troosten. Wie kan jou troosten? Hoe kan iemand je troosten?
§ muzische expressie:
op droevige muziek leven kleuters zich in en proberen ze een vriendje te
troosten
aansluitende
groepsactiviteiten
§ een gedenksteen
maken om op het graf te leggen
§ het verhaal
natekenen
§ een zandtekening
maken (Joost en opa spelen in het verhaal op het strand)
· Hoe worden mensen
begraven? Een kringgesprek over begrafenisrituelen: doodsbrief, kerkklokken,
kledij, doodskist, lijkwagen, plaats in de kerk, verloop van de begrafenis,
kerkhof en graf
aansluitende groepsactiviteiten
§ de gedenksteen
verder versieren
§ een gedenkboek
maken voor een overledene
§ een bloemstuk maken
om op een graf te plaatsen
§ een kaars maken
voor in de klas, op het graf of voor thuis bij het herinneringsprentje
· kerkhofbezoek: heel
wat nuttige praktische tips en achtergrondinfo staan vermeld. Zo kunnen
kleuters kennis maken met christelijke gebruiken en kunnen overleden
familieleden van de kleuters herdacht worden.
Ik zou er zelf
nooit opgekomen zijn om met een kleuterklas op exploratie naar een kerkhof te
gaan. Maar als ik deze activiteit lees, besef ik hoe zinvol het is om dit te
doen en dit ook bespreekbaar te maken voor de kleuters!
aansluitende klassikale activiteiten
§ bezinningsmoment
met een gedicht uit het prentenboek
aansluitende
groepsactiviteiten
§ een kruis boetseren
uit brooddeeg
· nabespreking van
het kerkhofbezoek en viering: terugblikken op de exploratie op basis van de
foto’s die gemaakt zijn. Nadien worden gezamenlijk de doden herdacht met behulp
van allerlei christelijke symbolen/gebruiken: een kruis, een kaars, keitjes met
de naam van de overledene, een gebed.
aansluitende
groepsactiviteiten
§ foto’s van het
kerkhofbezoek een plaats geven in de gedenkhoek of in een herinneringsdoos
§ de herinneringsdoos
van een kleuter in kleine groep bekijken
- - Er worden tips
gegeven om het BC te verankeren, ook na het afronden ervan. Op deze manier kan
er gemakkelijk naar verwezen worden als er zich plots een overlijden voordoet.
Dan kan je makkelijk terugblikken op de eerdere ervaringen.
Bemerking:
- Er wordt bij iedere activiteit
verwezen naar de axenroos. Dit lijkt me een beetje voorbarig aangezien de
axenroos ontworpen is voor de oudste kleuters (5-jarigen).
Besluit:
Heel wat bruikbare ideeën worden aangereikt om de dood bespreekbaar te
maken in de klas, om de bijhorende gevoelens al op een veilige manier te
verkennen. Een absolute aanrader voor alle kleuterleid(st)ers die 4-jarigen
onder hun vleugels hebben!
[1] Callens, E., Claeys, V., Leterme, C. (2004). TOV kleuters 4
jaar: handleiding. Kapellen: Pelckmans.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten